Czy rozmowa w ogóle jest potrzebna?
Należy liczyć się z tym, że dzieci przeżyją szok dowiadując się o rozwodzie. Jeśli nie spodziewały się rozstania rodziców, zapewne będą przerażone i zaskoczone. W tym momencie rozpada się ich świat, a wyobraźnia podsuwa najczarniejsze scenariusze dotyczące przyszłości. Wspomnienie to zostaje w pamięci na całe życia. Dzieci nie akceptują często rozstania rodziców, mogą chować żal do obojga rodziców lub tego, które uznało winne za rozwód. Często to myślenie zmienia się dopiero w momencie zetknięcia się z problemami we własnym związku.
W sytuacji rozwodu nadchodzą zmiany, które rodzą lęk przed przyszłością dziecka. Dlatego też rozmowa jest konieczna i powinna zawierać rzetelne informacje dotyczące organizacji życia dziecka oraz zapewnienia o miłości i trosce. Powinna również uwzględniać potrzeby dziecka.
Kiedy pojawia się decyzja o rozwodzie, warto przeprowadzić rozmowę jak najwcześniej, ograniczyć czas trzymania w niepewności i strachu dzieci. Odkładanie rozmowy z dzieckiem nie pomoże mu uniknąć cierpienia związanego z rozwodem. Zawiedzone nadzieje przynoszą ból wszystkim członkom rodziny i stanowią okazję do poznania siebie. Zmuszają nauczenia się tego w jaki sposób przejść żałobę, aby osiągnąć równowagę wewnętrzną – dopuścić do siebie uczucia, po czym je odsunąć.
Wskazówki pomocne w przygotowaniu się do rozmowy:
- Dobierz słowa, które dziecko zrozumie
Pamiętaj, że twoje małżeńskie problemy nie są problemami dziecka. Postaraj się zrozumieć i przypomnieć, co czułeś i czego potrzebowałeś będąc w wieku dziecka.
Zadaj sobie pytania:
– Co dawało Ci w tym wieku poczucie bezpieczeństwa?
– Jak bardzo kochałaś/łeś każdego z rodziców?
– Jak bardzo czułaś/łeś się kochany?
– Co było dla Ciebie najważniejsze w tym czasie?
- Lepiej rozmawiać razem czy osobno?
Lepiej kiedy mama i tata tworzą wspólny front razem i wspólnie rozmawiają o swoich planach z dziećmi. To najlepsze rozwiązanie. Pokazuje dziecku, iż rodzice wspólnie podjęli decyzję i potrafią się porozumieć. Najważniejszym jest tu – nie obwinianie siebie nawzajem. Jeśli tak się stanie, dzieci nie muszą wysłuchiwać strasznych historii krzywd oraz stawać za którymś z rodziców. Nie czują się obciążone winą za rozstanie. Nabierają przekonania, że mimo rozwodu rodzice zadbają o nie i będą potrafili się porozumieć, a to bardzo ważne, choć nie zawsze możliwe. Rozmowa powinna odbyć się w bezpiecznym miejscu, dziecko w efekcie może wybiec, trzasnąć drzwiami lub rozpłakać się. Przestrzeń wokół powinna umożliwić dziecku wyrażenie emocji bez osób trzecich.
- Co zostanie takie samo, co się zmieni?
Przygotowując się do rozmowy z dzieckiem pamiętaj o jego punkcie widzenia. Dziecko potrzebuje informacji o tym, jak zmieni się jego życie. Ważne jest zatem uwzględnienie wielu szczegółów dotyczących zasad – kto będzie je zawoził i odbierał ze szkoły, czy zmieni się harmonogram zajęć dodatkowych, kto pomoże w lekcjach, jak może skontaktować się z rodzicem za którym tęskni. Spróbujcie odnaleźć plusy i minusy nowej organizacji życia. Pojawią się również pozytywne aspekty sytuacji – mniej kłótni, koniec z napiętą atmosferą, spokój, nieutrudniony kontakt z mamą lub tatą.
- Małżeństwo i rodzicielstwo
Wytłumacz dziecku różnicę pomiędzy małżeństwem i rodzicielstwem. Pewne rzeczy się zmieniają/rozpadają, jak małżeństwo, jednak rodzicielstwo zostaje bez zmian. Trzeba wytłumaczyć dziecku, że mama i tata zawsze będą ze sobą związani i zawsze będą dbali o nie, mimo rozstania. Rodzicami jest się na całe życie. Odpowiedzialność za te role trwa również po rozwodzie.
- Proste wyjaśnienia oparte na faktach
WAŻNE – nie musisz wprowadzać dziecka w przyczynę rozwodu! Jest to niewskazane, aby informować dziecko o intymnych sprawach dorosłych, tj. zdrady, nieporozumienia na tle finansów, wartości, przekonań itp. Unikaj mówienia źle o współmałżonku. Wystarczy wyjaśnienie, iż nie zgadzacie się w wielu kwestiach, różnicie się, a w waszym związku jest więcej nieszczęścia niż szczęścia.
Dziecko patrzy na rodzica, jako na ojca lub matkę, nie jako męża lub żonę. Tak powinno pozostać. Mówiąc źle o partnerze odpychasz od siebie córkę/syna i szukasz sojusznika w walce z drugą najważniejszą osobą w jego życiu. Nie mieszaj ról małżeńskich i rodzicielskich.
- Trzy informacje na raz
Rozmowy dotyczące rozwodu nie przebiegają podczas jednego spotkania. Proces rozwodowy trwa zwykle długo, co przeciąga sytuację niepewności. Po rozstaniu przed dzieckiem stają nowe wyzwania. Nie sposób wytłumaczyć je wszystkie dziecku w jednej rozmowie. Staraj się, aby w każdej z nich były 3 informacje. Więcej może być dla dziecka nie do przyjęcia. Poniżej opisane zostały przykłady takich „trójek”, które można wykorzystać lub stworzyć swoje:
1. W każdej chwili możesz do mnie przyjść i porozmawiać.
2. Zaakceptuję wszystkie twoje emocje.
3. Wysłucham, usłyszę co mówisz, nie będę krytykować.
1. Mama i tata będą się Tobą opiekować.
2. Będziemy Cię przytulać.
3. Każde z nas będzie się z Tobą bawić.
1. Dziecko nie może naprawić małżeństwa.
2. Trudne do zniesienia i nieprzyjemne emocje będą się pojawiać.
3. Z czasem postaramy się nauczyć radzić sobie z nimi i wtedy osłabną.
- Miłość i wsparcie
Zapewniaj dziecku o miłości. Spróbuj nabrać sił, aby być dla niego wsparciem. Nie bagatelizuj i nie krytykuj. Uważnie dobieraj słowa. Doceniaj dziecko i chwal. Spraw, aby nie czuło się winne sytuacji rozwodu, pozwól na wyrażenie uczuć. Używaj dobrych i pozytywnych słów. Okazuj wsparcie w sytuacji, gdy zachowuje się źle i odrzuca Cię, smuci i cierpi. Kiedy cierpi wskaż wskazówki co może zrobić, by poczuć się lepiej. Powiedz po czym rozpoznać emocje, zachęcaj do zadawania pytań. Nastolatka zapytaj o to, co wzbudza w nim wściekłość, lęk lub smutek. Zaakceptuj to i opowiedz o tym, co sam czujesz.
- Pomóż dziecku poznać emocje
Naucz dziecko rozpoznawać i rozumieć, to co czuje. Opisuj fizyczne objawy emocji, np. smutek wiąże się z płaczem, uściskiem w gardle, uściskiem w klatce piersiowej, złość – przyspieszonym oddechem, zaczerwienieniem na twarzy, zaciśniętymi mięśniami, tęsknota – bólem brzucha itp. Wykorzystaj wiedzę o swoim dziecku i przypomnij mu jak objawiają się u niego dane emocje.
- Czy rozmawiać również z młodszymi dziećmi?
Unikaj sytuacji, w której spośród rodzeństwa wyjawisz prawdę tylko starszemu dziecku. Jest to niezwykle obciążające dla starszego dziecka. Zachowanie tajemnicy pochłania energię, podobnie jak opieka stanem emocjonalnym młodszego rodzeństwa. Młodsze natomiast otrzymuje wtedy przekaz – „nie poradzisz sobie z tym”, a i tak będzie musiało zmierzyć się z nową sytuacją. Odmienne traktowanie jest dla dzieci zawsze jest przykre!
- Dbaj o siebie
To bardzo ważne, aby pokazać dziecku jak dbać o siebie, aby samemu mieć siły na opiekę nad dzieckiem oraz po to, by samo nauczyło się dbałości o siebie. Wysypiaj się, dobrze się odżywiaj, pamiętaj o aktywności fizycznej, spędzaj czas z osobami, które są miłe i pozytywne, kontroluj czas zamartwiania się, skupiaj się na rzeczach, które Cię otaczają, zaangażuj się w pomoc innym w formie drobnych małych uczynków, często się uśmiechaj.
- Jak rozmawiać z nastolatkiem?
Okres dorastania jest nie lada wyzwaniem dla każdego chłopca i dziewczyny. Jest to czas dużych zmian w wyglądzie, osobowości. Nawet w idealnych warunkach porozumiewanie z rodzicami zaburzają zmiany nastroju, trudności w rozumieniu i wyrażaniu emocji oraz słabsze zdolności komunikacyjne oraz bunt. W rozmowie z nastolatkiem należy zachować spokój, niezbyt mocno wpatrywać się w oczy, usiąść na rogu stołu i bacznie obserwować jego reakcje. Im bardziej wasze dziecko jest wzburzone – krzyczy, wyraża żal lub pretensje, tym bardziej potrzebuje waszego wsparcia. Musi poczuć, że je wysłuchacie mimo jego przesadnych reakcji. Sprawdźcie, czy dobrze zrozumieliście, co czuje dziecko parafrazując. Zapytajcie „Czy dobrze zrozumiałem, że…?” Wysłuchane i zrozumiane będzie chętniej wracało do rozmowy. Pozwólcie nastolatkowi samodzielnie wracać do rozmowy w każdej chwili. Pozwólcie mu samodzielnie znajdować sposoby rozwiązywania swoich problemów, nie spiesząc się z podawaniem pomysłów lub recept. Zaoferuj swoją obecność i gotowość do pomocy. Staraj się nawet swojemu dojrzałemu dziecku powtarzać, że je kochasz, a wasza miłość jest wystarczająco silna, aby sprostać każdej sytuacji.
- Słowa czy czyny?
Bądź spójny. Potwierdzaj czynami, to co mówisz. Baw się z dzieckiem, rozmawiaj z nim, razem gotujcie, wychodźcie do kina lub ZOO. Pokaż dziecku, iż możecie wiele rzeczy robić razem mimo rozwodu, a świat jest piękny. Pojawią się wtedy przyjemne emocje, które wpływają na poczucie bezpieczeństwa u dziecka i utrwalają wartości. Codzienna rutyna pomoże dziecku poczuć się bezpiecznie, zadbaj o nią i w miarę możliwości spróbujcie wprowadzić w obu domach te same warunki.
- Podsumowanie
Zastanów się po rozmowie, co poszło dobrze a co źle? Jak jeszcze mogę sobie pomóc? Na ile jestem w stanie wesprzeć swoje dziecko? Jakie emocje pojawiły się u niego, a jakie jeszcze mogą wystąpić? Które zachowania i słowa go uspokoiły? Jakich informacji potrzebowały dzieci, by czuć się pewnie?
Jeśli potrzebujesz wsparcia w tej trudnej chwili, zwróć się o pomoc do specjalisty, który pomoże Ci przejść ten etap twojego życia.
Powodzenia!
